Pneumonije obuhvaćaju heterogenu skupinu akutnih infekcija plućnog parenhima od kojih tijekom godine obolijeva oko 1% opće populacije, a incidencija dodatno raste sa životnom dobi, posebice nakon 65. godine života.
Klinička slika akutnih upala pluća varijabilna je i može uključivati brz razvoj znakova teške, potencijalno smrtonosne bolesti popraćene brojnim komplikacijama i stoga je brza i racionalna odluka o izboru liječenja nužna pri prvom susretu s bolesnikom.
Uzroci upale pluća
Iako je poznato više od stotinjak potencijalnih uzročnika izvanbolničkih pneumonija (bakterije, virusi, gljive i paraziti), velika većina pneumonija uzrokovana je jednim od svega nekoliko mikororganizama. Streptococcus pneumoniae je svakako najčešći izolirani tipični patogen i njime je uzrokovano više od 80% izvanbolničkih pneumonija. Među ostalima najčešći su Haemophilus influenzae, Moraxella catarrhalis – uzročnici na koje treba misliti kod bolesnika s kroničnom opstruktivnom plućnom bolešću, a kod bolesnika s pridruženim bolestima ili onima koje žive u stacionarima češće su infekcije uzrokovane gram-negativnim bacilima (Klebsiella pneumoniae, Escherichia coli…)
Siptomi upale pluća
Tipične pneumonije počinju iznenadno zimicama i tresavicom uz nagli porast febriliteta, bol u prsima s pojačanjem pri dubokom udisaju i sijevanjem u trapezijuse, iskašljavanje sekreta, opće znakove i simptome bolesti, leukocitozu i visoke akutne faze upale.
S druge strane, atipične upale pluća najčešće se razvijaju postupno uz dominaciju općih simptoma, blaži febrilitet i suhi, često iscrpljujući, nadražajni kašalj. Pregled bolesnika sa sumnjom na pneumoniju mora uključivati procjenu stanja svijesti, hidracije bolesnika, frekvencije disanja, mjerenje krvnog tlaka i cjelovito osluškivanje pluća.
Za potvrdu dijagnoze pneumonije neophodna je radiološka obrada koja mora uključivati snimke u dva smjera kad god je to moguće.
Liječenje upale pluća
Procjena težine pneumonije izravno utječe na izbor mjesta i načina liječenja, tj. odluku hoće li se ono provesti ambulantno ili bolesnik zahtijeva bolničko liječenje ili čak prijem u jedinice intenzivne skrbi. Pri izboru između ambulantnog i bolničkog liječenja treba uzeti u obzir pridružene bolesti (primjerice popuštanje srca, zatajenje bubrega, dijabetes), teške socijalne prilike, psihijatrijske bolesti, nemogućnost unosa hrane, tekućine pa i lijekova na usta i slično.
Liječenje pneumonija je empirijsko i treba ga započeti što ranije, obično unutar šest sati od početka bolesti.
Dokazano je da rani početak liječenja izravno utječe na smanjenje smrtnosti i učestalost brojnih komplikacija. Kod hospitaliziranih bolesnika rutinski je postupak mikrobiološka analiza iskašljaja, trahealnog aspirata ili pleuralnog izljeva, rjeđe krvi, a kad je to indicirano treba učiniti i serološke pretrage.
Foto: Shutterstock
