Ciklotimiju možemo promatrati na dva načina, kao poremećaj raspoloženja sličan bipolarnom poremećaju ličnosti ili kao personalni stil koji se još naziva i ciklotimički temperament.
Kao poremećaj raspoloženja ciklotimiju karakteriziraju kronične oscilacije u raspoloženju, te često prisustvo hipomaničnih i depresivnih simptoma. Pri tome su hipomanični i depresivni simptomi rjeđi i slabijeg intenziteta nego kod bipolarnog poremećaja ličnosti.
Ciklotimija obično započinje u adolescenciji ili mlađoj odrasloj dobi. Karakteristika ovog poremećaja je trajna nestabilnost raspoloženja, sa brojnim periodima blage depresije i blagog ushićenja, a koji ne udovoljavaju kriterijima za bipolarni poremećaj. Promjene nisu povezane sa životnim događajima i javljaju se u ranim periodima života.
Ciklotimija kao osobina ličnosti, odnosno stanje temperamenta predstavlja relativno stabilan način reagiranja osobe. Kod ciklotimičkog temperamenta također postoje izmjene raspoloženja, od depresivnog do hipomaničnog. U periodu hipomanije osoba se osjeća ispunjana energijom, u pozitivnom stanju duha i povišenog je samopuzdanja, dok depresivni period karakterizira slaba energija i nedostatak vjere u sebe. Različite faze koje se izmjenjuju više izgledaju kao emocionalne lavine nego kao razumljive reakcije na određene životne situacije.
Ciklotimičku ličnost karakteriziraju problemi u regulaciji afekata i uz njih često mogu biti prisutni problemi u socijalnom funkcioniranju, financijska neumjerenost, ponavljjući neuspjesi u romantičnim vezama…
Karakteristike osobe oboljele od ciklotimije
Prethodno smo već naveli da su simptomi ciklotimije vrlo slični simptomima bipolarnog poremećaja, ali su slabijeg intenziteta.
Osnovna karakteristika ove vrste poremećaja su iznenadne i nagle promjene raspoloženja koje se izmjenjuju od pola povišenog i euforičnog raspoloženja do bezvoljnosti i pada energije. U oba pola osoba nema stvarni kontakt sa sobom niti sa svojom okolinom, pa u fazi hipomanije sebe vidi pretjerano sposobnom, a okolinu idealizira, dok u fazi depresije odlazi u drugu krajnost i sebe doživljava bezvrijednom, a svoju okolinu promatra kao da ne pruža nikakve pozitivne mogućnosti.
Pojava ciklotimije
Nije sasvim jasno koji sve faktori pridonose nastanku i razvoju ove bolesti niti je li ona u svim slučajevima pod utjecajem genetike. Možemo pretpostaviti da je biološka (nasljedna) uloga prisutnija kada se radi o ciklotimiji kao osobini ličnosti, odnosno temperamenta.
Razlike od biopolarnog poremećaja
Različiti autori na različite načine objašnjavaju razlike između bipolarnog poremećaja ličnosti i ciklotimije. Neki su ih skloni promatrati kao dva potpuno odvojena i nezavisna entiteta, dok ih drugi promatraju kao kontinuum na kojem oba poremećaja imaju vrlo slične simptome, ali se oni znatno razlikuju u svojoj težini, odnosno intenzitetu. Simptomi ciklotimije slabijeg su intenziteta i težine, ali ukoliko se ne pristupi pravovremenom liječenju i tretmanu postoji mogućnost da se simptomi pogoršaju i da se iz ciklotimije razvije bipolarni poremećaj ličnosti.
Zastupljenost u Hrvatskoj
Zastupljenost psihičkih bolesti inače je vrlo teško odrediti budući da još uvijek postoje predrasude prema odlasku psihijatru, pa se određeni broj ljudi niti ne obrati za pomoć. Kad se radi o ciklotimiji, čini se da je situacija još kompleksnija, budući da se radi o poremećaju koji u svom pojavnom obliku može varirati od ciklotimičnih osobina ličnosti do stanja sličnog bipolarnom poremećaju ličnosti.
Metode i liječenje ciklotimije
Liječenje ciklotimije vrši se pomoću medikamenata po preporuci psihijatra, a u određenim situacijama može se pristupiti i psihoterapijskom liječenju.
Foto: Shutterstock
