Prehrambene navike imaju velik utjecaj na razvoj bubrežnog kamenca.
Što je bubrežni kamenac?
Bubrežni kamenac je čvrsta ili kristalna nakupina koja se formira u urinu. Kod opće populacije 2-5% osoba se barem jednom u životu susretne sa bubrežnim kamencima. Bubrežni kamenci se primarno klasificiraju po lokaciji: u bubregu (nefrolitijaza), mokraćovodu (ureterolitijaza) ili mokraćnom mjehuru (cistolitijaza). Oko 80% svih ljudi oboljelih od bubrežnog kamenca su muškarci, dok su najčešći oblici bubrežnih kamenaca upravo kalcij-oksalatni kamenci.
Kako nastaje bubrežni kamenac?
Jedna od zadaća bubrega je da filtrira krv, prilikom čega nastaje mokraća. Bubrezi su također zaduženi za koncentriranje mokraće, regulaciju zadržavanja i odstranjivanja metabolita iz sistemnog krvotoka putem nastanka mokraće. U trenutku kada mokraća postane prezasićena raznim spojevima iz mokraće koji potiču stvaranje kamenaca, dolazi do stvaranja sitnih kristalića koji se na kraju međusobno privlače i stvaraju kamenac.
Bubrežni kamenci uglavnom napuštaju tijelo kroz mokraćovod, a mnogi od njih se formiraju i odlaze bez da izazovu ikakve komplikacije. No ako kamenci izrastu do veličine od najmanje 3 mm, mogu uzrokovati zastoj u mokraćovodu. Kamenci se dovode u vezu sa bolovima u predjelu trbuha, mučninom, povraćanjem, groznicom, krvi u urinu i bolnim mokrenjem.
Prehrana i bubrežni kamenci
Prehrambene navike imaju velik utjecaj na razvoj bubrežnog kamenca. Ukoliko postoji obiteljska anamneza pojavljivanja bubrežnih kamenaca, s obzirom da su bubrežni kamenci ne samo neugodni već i relativno bolni, potrebno je razmisliti o preventivnim strategijama s ciljem prevencije istih.
Postoji više tipova bubrežnih kamenaca; kalcij oksalatni, kalcij fosfatni, urični, cistinski, infeksijski… Ukoliko ste skloni nastanku bubrežnih kamenaca bitno je znati kojoj vrsti, kako bi i regulacijom prehrane mogli utjecati na prevenciju istog. Jedan od najčešćih bubrežnih kamenaca je upravo kalcij oksalatni bubrežni kamenac.
Kalcij se već u crijevima veže na oksalate i na taj način onemogućava njihovu punu apsorpciju pa se kod pojave kalcij-oksalatnih kamenaca preporuča unos kalcija do 1200 mg na dan, uz obrok. Primijećeno je na jednoj studiji provedenoj na Harvardu da je rizik dobivanja kalcij oksalatnih kamenaca u muškaraca koji su dnevno uzimali namirnice s ukupno 600 mg kalcija, 34% manji u odnosu na one koji su bili na prehrani s minimalnim sadržajem kalcija. Razlog je taj što kalcij vezuje oksalate iz hrane u crijevima i sprečava njihov ulazak u cirkulaciju. Stoga, ukoliko se radi o kalcij oksalatnom bubrežnom kamencu preporuka je smanjiti unos oksalata, a povećati unos magnezija, međutim ukoliko se radi o kalcij fosfatnom ili kalcij karbonatnom bubrežnom kamencu, preporuka je smanjiti unos kalcija.
Oksalat je spoj još poznat pod imenom etandioat, a nalazi primarno u povrću: cikla, repa, špinat, orašasti plodovi, rabarbara, radič, ribiz, peršin, jabuke, mekinje, tamna čokolada, raštika, smokve, grožđe, čaj, kofeinski napitci, pivo, šparoge, bobičasto voće, brokula, naranče, ananas, blitva..
Prehrambene preporuke za prevenciju kalcij oksalatnih kamenaca:
Smanjiti unos soli
Smanjiti unos životinjskih bjelančevina
Uzimati dovoljno kalcija iz hrane ili putem dodataka prehrani (800 – 1200mg/dan) uz obroke
Tekućina: Nema ograničenja tekućine – preporuka 3-4L/dan.
Ne uzimati dodatno vitamin C – za oksalatne i oksalatno kombinirane kamence
Iz prehrane treba izostaviti hranu bogatu oksalatima
Općenito, za prevenciju bubrežnih kamenaca preporuča se vegetarijanska prehrana. Vegetarijanskom prehranom se unosi veće količine kalija i magnezija, smanjuje se izlučivanje kalcija, oksalata i urične kiseline. Vegetarijanska prehrana također putem unosa cjelovitih žitarica osigurava organizmu izvor veće količine fitinske kiseline, koja do 40% smanjuje formiranje bubrežnih kamenaca kod pojedinaca, koji je dnevno unose u dozi većoj od 900 mg.
